ადრე დაობლდა... სულ პატარას გარდაეცვალა მამა-ჩოლოქის საზღვრის მცველი-რუსეთის არმიის ერთ-ერთი გამოჩენილი ოფიცერი. ოჯახის მთელი სიმძმე დედას, მაკვანათელი ნაკაშიძის ქალს დააწვა მხრებზე. ექვთიმეს, როგორც და-ძმებში ყველაზე უმცროსს და ფეხმტკივანს, დედა განსაკუთრებული მზრუნველობით ეპყრობოდა. ხშირად ეტყოდნენ ხოლმე, დედა რომ ცოცხალი გყოლოდა, უსწავლელი დარცებოდიო, ისე უყვარდი, ერთ წუთს თვალებიდან არ გიშორებდაო. ხუთი წლისას დედა გარდაეცვალა. შემოდგომის ერთ ავდრიან ღამეს ვიღაცებმა გააღვიძეს, ძალით მოაშორეს დედას მტირალი და ბუხრის წინ დასვეს. გარეთ ქალები გაჰკიოდნენ...
ტირილი რომ მინელდა, ბებიამ წაიყვანა თავის სახლში და თავისსავე ლოგინში ჩააწვინა.
დედის სიკვდილის შემდეგ ბებიასთან იზრდებოდა. ბებია, საჯავახოელი შარაშიძია ქალი, ამ დროს ღრმად მოხუცებული იყო...
სამი წლისა იყო, ფეხი რომ მოიტეხა, ხიდან ჩამოვარდა, დროულად ვერ უმკურნალეს და სამუდამოდ დაკოჭლდა. თანატოლები კოჭლაბუხას ეძახდნენ.
შვიდი წლისა ოზურგეთის სამაზრო სასწავლებელში შეიყვანეს. სწორედ იქ დაუახლოვდნენ ერთმანეთს ექვთიმე და ნიკო მარი. შემდგომში ეს ნაცნობობა დიდ მეგობრობაში გადაიზარდა. ისინი ერთად სწავლობდნენ ქუთაისის გიმნაზიაში და აზვე გაიტაცა ეროვნულ-განმათავისუფლებელმა იდეებმა.
შემდეგ პეტერბურგის უნივერსიტეტი. აქვ ე გაიცნო ვაჟა-ფშაველა- უნივერსიტეტის თავისუფალი მსმენელი ..
პეტერბურგიდან ისტორიულ მეცნიერებათა კანდიდატის სახელით დაბრუნდა საქართველოში...
სამშობლოში დაბრუნებულს, ხან მასწავლებელს, ხან უნივერსიტეტის ლექტორს, უდიდესი სიხარული არგუნა დიმიტრი ბაქრაძის ახლო გაცნობამ, რომლის წინამძღოლობთაც შეუდგა საქართველოს ეკლესია-მონასტრებში სიძველეების შეკრება-დამუშავებას და გამოქვეყნებას, პირველად დიმიტრი ბაქრაძესთან და თედო ჟორდანიასთან ერთად, ხოლო შემდეგ თითქმის მარტო, რამდენიმე ათეული წლის განმავლობაში ეწეოდა ჯაფას ეკლესია-მონსტრებში დაცულ სიძველეთა შესწავლის და მათი თბილისში ჩამოტანა- დაბინავებისთვის.
ყოველივე ამის შემდეგ, ალბათ მიხვდებით, რა გუნებაზე იქნებოდა იგი, როცა ასე წვითა და დაგვით შეგროვილ განძეულს საშიშროება დაემუქრა. ამ ნივთებთან ერთად ჯანდაბაშიც რომ გაეგზავნათ, ალბათ უარს არ იტყოდა...
„განძეულის გუშაგი“-ელიზბარ უბილავა
„განძეულის გუშაგი“-ელიზბარ უბილავა