ექვთიმე თაყაიშვილი ქუთაისის კლასიკურ გიმნაზიაში და მისი პორველი უცნობი სამეცნიერო წერილები

     ოზურგეთის(1869-1874წწ.) და ფოთის(1874-1875წწ.) სამაზრო სასწავლებლებში სწავლის შემდეგ, 1876წლის 3 სექტემბერს ექვთიმე თაყაიშვილი თავდაპირველად შედის ქუთაისის პროგიმნაზიაში, რომელსაც ამთავრებს 1879 წელს. 
  ირკვევა, რომ ქუთაისის პროგიმნაზიაში სწავლის დროს მატერიალური ხელმოკლეობის გამო ექვთიმე თაყაიშვილი განთავისუფლებული ყოფილა სწავლის ქირის გადასახადისგან (ამისთვის მას სიღარიბის მოწმობაც კი წარუდგენია!) და სარგებლობდა ხაზინისგან დანიშნული სტიპენდიით, რომელიც შეადგენდა 80 მანეთს წელიწადში.

ქუთაისის პროგიმნაზია 4 კლასიანი იყო, რომლის კურსდამთავრებული ქუთაისის კლასიკური გიმნაზიის მეხუთე კლასში ჯდებოდა, მაგრამ აღმოჩენილა, რომ იმ წელს გიმნაზიის მეხუთე კლასში ადგილი არ ყოფილა და ამიტომ ექვთიმესთვის უარი უთქვამთ.  ექვთიმეს თხოვნით მიუმართავს კავკასიის სამოსწავლო ოლქის მზრუნველისათვის, რომელსაც ფიცხელი განკარგულება გაუცია, წარჩინებული მოსწავლე გამონაკლისის სახით მიეღოთ გიმნაზიის მეხუთე კლასში.

ქუთაისის კლასიკური გიმნაზიის V-VII კლასებში 1879-1883 წლებში სწავლის პერიოდში ექვთიმე თაყაიშვილს თავი გამოუჩენია სანიმუშო ყოფაქცევითა და წარჩინებული სწავლით, რის გამოც მისთვის „კლასის მშვენება“ უწოდებიათ. 

პედაგოგიური საბჭოს 1883 წლის 3 ივნისის დადგენილებით იგი დაუჯილდოებიათ ვერცხლის მედლით.

ირკვევა, რომ ექვთიმე თაყაიშვილი არ კმაყოფილდებოდა მარტო საგიმნაზიო აკადემიური საგნების მომზადებით და თავის სახელოვან თანაგიმნაზიელთან ნიკო მართან თანამშრომლობდა ხელნაწერ ჟურნალ „ბედში“, სადაც აიდგა მან ფეხი, როგორც მომავალმა დიდმა მეცნიერმა და ეროვნული სიძველეების დაუღალავმა მოჭირნახულემ. 

ამ ჟურნალში „ე.თ.“-ს და „თ“-ს ფსევდონიმებით გამოქვეყნებულია ექვთიმე თაყაიშვილის ორი წერილი: „ქუთაისიდგან უწერამდე“ და „ლეგენდა“. პირველი ეხება 1880 წლის ზაფხულში გიმნაზიელი ექვთიმე თაყაიშვილის მოგზაურობას ქუთაისიდან ეწერამდე, ხოლო „ლეგენდა“ გადმოგვცემს მანამდე უცნობ თქმულებას მშობლიურ სოფელ ლიხაურთან ახლოს მდგარ XIIIს-ნის აჭის წმ. გიორგის სახელობის ეკლესიის შესახებ.

ექვთიმე თაყაიშვილის წერილი ჟურნალ „ბედში“

                                   ლეგენდა

აჭის წლის პირზე, ოზურგეთის მახლობლად , ერთი დიდი ქვა არის. წინ კედრით რაღაც კარისავით არის მოყვანილი და კვერცხის სისხო ღრუ აქვს.
        ამ სოფლის დიდი და პატარა შემდეგს ამბობს ამ ქვაზე: “ეს არის მდევის სახლი, აქედგან აოხრებდა იგი ყველაფერს, არ უშობდა ცოცხალს აფერს სულგმულს, მაგრამ ღმერთმა თლათ კი არ გააწყვეტია მისი განაჩენი;

        ერთხელ მდევმა წმიდა გიორგი დაპატიჟა სადილათ; როდესაც მდევი სახლში შევიდა, წმიდა გიორგიმ კარი მოუკეტა და ზედ ფეხი კრა; აი ჩექმის ქუსლი დღესაც აჩნია “
        ამას გარდა, ერთი მეზობლიდგან გავიგონე, ვითომც, ერთხელ მოენდომენ იმ ქვის გატეხა, მაგრამ სისხლის წვიმა მოსულიყოს და ვითომც თლათ ყველაფერი შეძრულოს.

        ამ ქვას დღესაც მდევის ქვას ეძახიან და მახლობლათ წმიდა გიორგის სახტარია.

გამოყენებული ლიტერატურა: გურამ შარაძე-„ასე იწყებოდა ექვთიმე თაყაიშვილი“